Αθηνά Σχινά, Κριτικός & Ιστορικός της Τέχνης

Κωνσταντίνος Ράμμος : Συμφωνία σε μπλε και γαλάζιους τόνους

Είναι ζωγράφος της δεκαετίας του '80, αν λάβει κανείς υπ' όψιν του την χρονική περίοδο, κατά την οποία εμφανίστηκε, με εκθέσεις του, στο εικαστικό προσκήνιο. Ο Κωνσταντίνος Ράμμος παρότι δεν παρουσιάζεται συχνά σε εκθέσεις, είναι οπωσδήποτε αναγνωρισμένος καλλιτέχνης, με αξιόλογη καριέρα και με ποιοτικά έργα σταθερής αξίας, που έχουν – και δικαίως – πολλούς θιασώτες, αλλά και πολλούς καινούριους κάθε φορά θαυμαστές, τους περισσότερους προερχόμενους από τις νεώτερες γενιές. Κι ο λόγος είναι, γιατί καθένα από τα έργα του δεν επαναλαμβάνεται, περιλαμβάνοντας έναν ζωντανό διάλογο ανάμεσα σε εκφραστικά ιδιώματα του παρελθόντος και του παρόντος. Τα έργα του, φιλοτεχνημένα με δεξιότητα κι αισθαντικότητα, με πρωτοτυπία και πάντα με συγκίνηση, έλκουν διαφορετικά κάθε φορά τον θεατή, προβληματίζοντάς τον ταυτοχρόνως γύρω από συσχετισμούς και συνάφειες που αφορούν τον χρόνο και τον χώρο, την μεταβλητότητα και την επαναληπτικότητα, την εντοπιότητα και τις ποικίλες αλλαγές, τις διαδοχικές μνήμες και τις αλλεπάλληλες εντυπώσεις, τις ρευστές επίσης καταστάσεις και τις αναπάντεχες ανατροπές, περισσότερο όμως απ' όλα, τα ζωγραφικά του έργα υπαινίσσονται κλίμακες χρωμάτων και διακυμάνσεις συναισθημάτων που αφορούν τις μεταμορφώσεις του τοπίου και κατ' επέκταση του ανθρώπινου σώματος, εφόσον το ένα αντικατοπτρίζεται μέσα στο άλλο.

Σε αυτό το σημείο και πριν περάσω στις βασικές ερμηνευτικές συνισταμένες των έργων του Κωνσταντίνου Ράμμου, θεωρώ πως θα ήταν χρήσιμο να υπενθυμίσω λίγα βιογραφικά στοιχεία για τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη. Σπούδασε (όλα τα χρόνια) με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. ζωγραφική και σκηνογραφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και αποφοίτησε με άριστα μετ' επαίνων (στο ημίγυμνο και στη σύνθεση). Κατόπιν, με υποτροφία από την γαλλική πλέον κυβέρνηση, συνέχισε τις σπουδές του στην Σορβόννη, ειδικευόμενος επιπροσθέτως και στην Αισθητική της Τέχνης (Arts Plastiques, Paris I ). Από τις αρχές της δεκαετίας του '80, ήδη συμμετέχει με έργα του σε ομαδικές εκθέσεις, όπως στην Σχολή Καλών Τεχνών της Κρακοβίας, στην Πολωνία, στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας κ.λ.π. Κατά τα έτη 1981, 1983, 1985 κάνει τρεις ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα, που άφησαν εποχή. Μετά, συνεχίζει να μοιράζεται τον δημιουργικό του χρόνο ανάμεσα στην Αθήνα και στο Παρίσι, όπου κι εκεί παίρνει με επιτυχία μέρος σε μια σειρά εκθέσεων, εντός κι εκτός Γαλλίας, όπως στην Tour, στην Βαλένθια, στην Κωνσταντινούπολη, στην Κύπρο, ενώ το 1998 έργα του παρουσιάζονται, μέσα από την έκθεση «Εστίες του Βλέμματος» στις Βρυξέλλες, κατά την διάρκεια της Προεδρίας της Ελλάδας στην Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση – τότε που είχαμε μια σοβαρότερη πολιτιστική πολιτική – φτάνοντας ο καλλιτέχνης αυτός το 2005 να εκπροσωπεί επάξια, εξατομικευμένα και κατόπιν επιλογής, την Ελλάδα, στην Europ'Art της Γενεύης στην Ελβετία. Έκτοτε έχει παρουσιάσει έργα του σε τουλάχιστον 25 ατομικές εκθέσεις και σε 200 ομαδικές συμμετοχές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο Grand Palais-Salon des Independantes και στην Galerie Etienne de Causans του Παρισιού.

Το νερό, πότε στα ποτάμια ή στις λίμνες, κυρίως όμως στην θάλασσα, έχει παίξει έναν ουσιώδη ρόλο στην διαδρομή της ζωγραφικής του Κ. Ράμμου. Εκτός από την συμφωνία σε μπλε και γαλάζιους ή σμαραγδένιους τόνους της θάλασσας, η ίδια η φύση και σύσταση του νερού εμπνέει ποικιλοτρόπως αυτόν τον ζωγράφο, αφ' ης στιγμής αξιοποιεί εικαστικά και ποιητικά θα έλεγα, την άνωση και τις διαθλάσεις του υγρού στοιχείου, του οποίου τα κύματα παφλάζουν με τον άνεμο στις ακρογιαλιές κι άλλοτε πάνω στα βράχια. Η διαρκής κίνηση των κυμάτων δηλώνει την ζωντάνια και την οργανικότητά τους, αλλά στην ζωγραφική αυτού του καλλιτέχνη αποκαλύπτει τις δυνατότητες μετάπλασης και μεταμόρφωσης του ανθρώπινου σώματος, καθώς βουτά και κολυμπά στα νερά, σαν να βαπτίζεται και να αναγεννά την σπαργή του.

Η εικαστική επιφάνεια στα συγκεκριμένα έργα ταυτίζεται με την φυσική όραση, αναπτυσσόμενη σε δύο και τρία επίπεδα. Με άλλα λόγια, ο Κ. Ράμμος έχει την ικανότητα, χωρίς εγκεφαλισμούς, - αλλά αφήνοντας με αμεσότητα κι αληθοφάνεια να πρωταγωνιστήσει η δροσιά και η ευφροσύνη του νερού - να φανερώνει αβίαστα και στοχαστικά κάτω από το βλέμμα μας, την «ελαστικότητα» του χώρου. Ενός χώρου, που οσμωτικά γεφυρώνει τον ουρανό με την θάλασσα, τις επιφάνειες με τα βάθη τους, τους επιμερισμούς με τις συναιρέσεις τους, μέσα μάλιστα από την συστολή ή την διαστολή που επιτελεί το φως και οι αντανακλάσεις του, μαζί με όσα «πράγματα» ή σώματα της ύλης και της ζωής αυτή η ίδια η δυναμική του φωτός τα περιστρέφει, τα αναπλάθει, τα χρωματίζει. Άλλοτε πάλι τα διαιρεί, τα κατατέμνει και ταυτοχρόνως τα επανασυνθέτει, με διαφορετική κάθε φορά εκδοχή και σημασία, η οποία δεν αποκλείει την μετουσίωση. Ο Κ. Ράμμος γι' αυτόν τον λόγο άλλωστε, αλλά πάντα με έναν εμπνευσμένο κι ευρηματικό τρόπο, συνταιριάζει με πρωτοτυπία στα έργα του, στοιχεία του μανιερισμού και του μπαρόκ μαζί με εμπρεσσιονιστικές χρωματικές αντιθέσεις κι εξπρεσσιονιστική πινελιά, διαμορφώνοντας με ευέλικτες αποδομήσεις κι ανασυντάξεις, τοπία της μνήμης και της επιθυμίας, της νοσταλγίας και του αναθρώσκοντος υποσυνειδήτου, γιατί από εκεί μέσα φαίνονται σαν να «αναφύονται» ή να «εμβαπτίζονται» οι εικονομορφές του. Κι όλα αυτά τα φέρνει ο ζωγράφος στο προσκήνιο της θέασης, μέσα από υπόγειες ισορροπίες και μουσικές τονικότητες, ρυθμούς κι εντάσεις ή υφέσεις, που αποκαθηλώνουν την υλικότητα όσων το βλέμμα αγκαλιάζει, για να μείνει στην θέση τους μια ελεγειακή μεταίσθηση που σχετίζεται με την ομορφιά και το όνειρο της ζωής, με την ρευστότητα του χρόνου και τις συνεχείς μετατροπές όσων βιώνουμε και την ίδια στιγμή μας περιλαμβάνουν, μας συνεπαίρνουν σαν τα κύματα στα έργα του, μας εξαφανίζουν κάτω από την ίσαλό τους γραμμή και την επόμενη στιγμή, απρόσμενα, θαρρεί κανείς πως μας αναγεννούν.

Αθηνά Σχινά

Κριτικός & Ιστορικός της Τέχνης